Nova pravila kod određivanja poreskog dužnika u građevinarstvu
Dopunom odredbe člana 10. stava 2. tačke 3) Zakona o porezu na dodatu vrednost (u daljem tekstu: Zakon) određeno je da je poreski dužnik primalac dobara i usluga iz oblasti građevinarstva, odnosno lice iz člana 9. stav 1. ovog zakona, za promet izvršen od strane obveznika PDV, ako je vrednost tog prometa veća od 500.000 dinara, bez PDV.
Dakle, za promet čija je vrednost manja od 500.000 dinara bez PDV poreski dužnik je obveznik PDV koji vrši promet.
Ova odredba je precizirana donošenjem novog Pravilnika o izmenama i dopunama Pravilnika o utvrđivanju dobara i usluga iz oblasti građevinarstva za svrhu određivanja poreskog dužnika za porez na dodatu vrednost (“Službeni glasnik RS”, broj 159/20, u daljem tekstu: Pravilnik). Ovaj Pravilnik se primenjuje od 1. januara 2021. godine.
Prilikom određivanja da li se izvršen promet odnosi na promet dobara i usluga iz oblasti građevinarstva se i dalje polazi od Uredbe o klasifikaciji delatnosti pri čemu, u pogledu grupa delatnosti, ništa nije promenjeno, već je samo definisan novi vrednosni kriterijum.
Na šta se odnosi vrednosni kriterijum od 500.000 dinara?
Prema članu 2. stav 6. Pravilnika ovaj vrednosni kriterijum se odnosi i na delimičnu isporuku dobara, odnosno pružanje usluga. Zakon kaže da delimična isporuka odnosno delimična usluga postoji ukoliko je za isporuku određenih delova ekonomski deljive isporuke odnosno za određene delove ekonomski deljive usluge, posebno ugovorena naknada.
Primer delimične isporuke odnosno delimične usluge je privremena situacija. Uzima se u obzir ukupna vrednost privremene situacije isključujući stavke koje nemaju karakter prometa iz oblasti građevinarstva.
Šta ukoliko dođe do naknadne promene vrednosti izvršenog prometa?
Prema članu 2. stav 4. i 5. Pravilnika vrednost prometa određuje se na dan tog prometa i povećanje, odnosno smanjenje vrednosti prometa nema uticaj na određivanje da li se taj promet smatra prometom dobara i usluga iz oblasti građevinarstva.
Pretpostavimo da vrednost građevinske usluge na dan prometa iznosi 520.000 dinara što znači da je poreski dužnik primalac usluge. Naknadno dolazi do smanjenja vrednosti prometa na 450.000 dinara. Iako je nakon promene vrednost prometa manja od 500.000 dinara to neće uticati na izmenu poreskog tretmana, već će se i dalje smatrati da je poreski dužnik primalac usluge, jer je na dan prometa vrednost bila veća od 500.000 dinara.
Poreski tretman avansa
Ukoliko se pre izvršenog prometa uplati avans, vrednost avansa ne igra nikakvu ulogu u određivanju poreskog tretmana. Naime, poreski tretman avansa je isključivo vezan za poreski tretman prometa na koji se avans odnosi. Ukoliko se plaća avans od 200.000 dinara za promet čija je ugovorena naknada veća od 500.000 dinara, PDV po osnovu avansa će obračunati obveznik PDV koji je uplatio avans tj. primalac građevinskih dobara odnosno usluge.
Član 2. stav 7. Pravilnika
Ako je plaćen avans koji se u momentu plaćanja smatra avansom za promet dobara, odnosno usluga iz oblasti građevinarstva u skladu sa članom 10. stav 2. tačka 3) Zakona, posle čega obveznik PDV izvrši promet koji se ne smatra prometom dobara, odnosno usluga iz oblasti građevinarstva u skladu sa članom 10. stav 2. tačka 3) Zakona, obveznik PDV dužan je da za taj promet obračuna PDV u skladu sa Zakonom, a primalac dobara, odnosno usluga iz oblasti građevinarstva u skladu sa članom 10. stav 2. tačka 3) Zakona vrši ispravku obračunatog PDV i PDV koji je odbijen kao prethodni porez.
Primer
U januaru je uplaćen avans od 200.000 dinara. Ugovorena naknada za građevinske radove iznosi 600.000 dinara. Poreski dužnik je u ovom slučaju naručilac posla i on obračunava PDV prilikom uplate avansa i ima pravo na odbitak prethodnog poreza.
U februaru su okončani radovi i utvrđena vrednost radova iznosi 490.000 dinara. Poreski dužnik je izvođač radova. Došlo je do promene poreskog dužnika.
Prema Pravilniku, u februaru je izvođač radova dužan da za izvršeni promet obračuna PDV, a da primalac izvrši ispravku obračunatog PDV i PDV koji je odbijen kao prethodni porez. Okolnosti u kojima se menja poreski dužnik ne dovode do obaveze izmene poreske prijave za januar, već se korekcije sprovode u periodu kada je izvšren promet, odnosno u našem slučaju u februaru.
Član 2. stav 8. Pravilnika
Ako je plaćen avans koji se u momentu plaćanja ne smatra avansom za promet dobara, odnosno usluga iz oblasti građevinarstva u skladu sa članom 10. stav 2. tačka 3) Zakona, posle čega obveznik PDV izvrši promet koji se smatra prometom dobara, odnosno usluga iz oblasti građevinarstva u skladu sa članom 10. stav 2. tačka 3) Zakona, obveznik PDV koji je izvršio taj promet ima pravo da stornira avansni račun i da izvrši ispravku obračunatog PDV ako poseduje dokument primaoca kojim se potvrđuje da je izvršio ispravku odbitka prethodnog poreza, odnosno da PDV po avansnom računu nije koristio kao prethodni porez, a primalac dobara, odnosno usluga iz oblasti građevinarstva u skladu sa članom 10. stav 2. tačka 3) Zakona obračunava PDV za taj promet u skladu sa Zakonom.
Primer
U januaru je uplaćen avans od 200.000 dinara. Ugovorena naknada za građevinske radove iznosi 400.000 dinara. Poreski dužnik je u ovom slučaju izvođač radova i on obračunava PDV na osnovu naplaćenog avansa.
U februaru su okončani radovi i utvrđena vrednost radova iznosi 600.000 dinara. Poreski dužnik je naručilac radova. Došlo je do promene poreskog dužnika.
Prema Pravilniku, u februaru je naručilac radova kao poreski dužnik dužan da obračuna PDV po osnovu okončanih radova i da izvrši ispravku odbitka prethodnog poreza po osnovu avansnog računa ukoliko je imao pravo i to pravo iskoristio. Izvođač radova ima pravo da stornira avansni račun i da izvrši ispravku obračunatog PDV, ako poseduje dokument primaoca kojim se potvrđuje da je izvršio ispravku prethodnog poreza, odnosno da PDV po avansnom računu nije koristio kao prethodni porez. Dakle, ne postoji obaveza podnošenja izmenjene poreske prijave za januar, već se sve korekcije sprovode u februaru.
Prelazne odredbe
Postavlja se pitanje koja pravila se primenjuju u slučaju kada je naplaćen avans pre kraja 2020. godine, a odnosi se na promet koji će biti izvršen nakon 1. januara 2021. godine. Prema članu 18. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dodatu vrednost u ovoj situaciji se primenjuje Zakon o porezu na dodatu vrednost koji je u primeni do kraja 2020. godine.
Primer
U decembru 2020. godine je naplaćen avans za građevinske radove koji su realizovani u januaru 2021. godine. Vrednost prometa je 400.000 dinara. Prema novim pravilima poreski dužnik bi bio izvođač radova. Međutim, avans za ovaj promet je naplaćen u decembru i shodno tome se primenjuju stara pravila, što znači da će poreski dužnik biti naručilac radova.
