Način ostvarivanja prava na olakšice za novonastanjene obveznike

Zakon o porezu na dohodak građana u članu 15v propisuje poresku olakšicu u vidu umanjenja osnovice za porez i doprinose na zarade za 70% za novonastanjene obveznike.

Pravilnikom o načinu ostvarivanja prava na umanjenje osnovice poreza na zarade za novonastanjenog obveznika (u nastavku: Pravilnik) bliže se propisuje način ostvarivanja prava na ovu olakšicu. Pravilnik je stupio na snagu 14. novembra 2020. godine.

S obzirom na to da se pravo na olakšice stiče u mesecu u kome su od nadležnog organa pribavljeni dokazi o ispunjavanju uslova, a kako je do momenta donošenja Pravilnika bila nepoznanica koji su to dokazi, obveznici nisu bili u mogućnosti da primene u praksi odredbu člana 15v Zakona. Donošenjem Pravilnika se stvaraju uslovi za to.

Pregled propisane dokumentacije kojom se dokazuje ispunjavanje uslova

Da bi ostvario olakšicu novonastanjeni obveznik mora zasnovati radni odnos na neodređeno vreme sa kvalifikovanim poslodavcem.

Kvalifikovanim poslodavcem se smatra poslodavac rezident Republike Srbije (u daljem tekstu: Republike) i poslodavac koji se ne može smatrati povezanim licem sa poslodavcem kod koga je novonastanjeni obveznik bio prethodno zaposlen, posmatrano iz ugla Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

Uslov nepostojanja povezanosti poslodavac dokazuje na osnovu sledećeg:

1. Pisana izjava kvalifikovanog poslodavca

   Ovom izjavom kvalifikovani poslodavac potvrđuje da novonastanjeni obveznik pre zasnivanja radnog odnosa sa kvalifikovanim poslodavcem nije bio u radnom odnosu kod poslodavca koji bi se u momentu sticanja statusa novonastanjenog obveznika smatrao povezanim licem sa kvalifikovanim poslodavcem.

   Ovu izjavu sačinjava svaki naredni kvalifikovani poslodavac u slučaju kada novonastanjeni obveznik zaključi ugovor o radu sa drugim kvalifikovanim poslodavcem.

2. Pisana izjava novonastanjenog obveznika

   Kvalifikovani poslodavac pribavlja pisanu izjavu od novonastanjenog obveznika sa kojim zasniva radni odnos kojom to lice potvrđuje da pre zasnivanja radnog odnosa sa kvalifikovanim poslodavcem:

   • nije bilo u radnom odnosu, ili
   • ako je bilo u radnom odnosu kod jednog ili više poslodavaca pribavlja pisanu izjavu u kojoj lice navodi pun naziv i sedište svakog poslodavca i državu čiji je poreski obveznik poslodavac kod koga je bilo u radnom odnosu tokom perioda rada u drugoj državi.

Kada se radi o novonastanjenom obvezniku koji je u prethodnih 25 godina u odnosu na godinu u kojoj zasniva radni odnos barem tri godine ispunjavao uslove da se smatra rezidentom Republike, tada se kvalifikovanim poslodavcem smatra svaki poslodavac koji je rezident Republike, bez obzira da li se smatra povezanim licem sa prethodnim poslodavcem ili ne. U tom slučaju se pribavljaju sledeći dokazi:

1. Potvrda o promeni prebivališta/boravišta u periodu od najviše 25 godina koji prethodi godini u kojoj novonastanjeni obveznik državljanin Republike zasniva radni odnos sa kvalifikovanim poslodavcem, izdatu od nadležnog organa u Republici, iz koje se može utvrditi da je to lice najmanje tri godine imalo prebivalište/boravište na teritoriji Republike, ili potvrdu o promeni prebivališta/boravišta supružnika i njihove zajedničke maloletne dece, izdatu od nadležnog organa u Republici, iz koje se može utvrditi da su supružnik i deca obveznika u navedenom periodu od 25 godina najmanje tri godine imali prebivalište/boravište na teritoriji Republike;
2. Dokaz o odobrenom privremenom boravku ili odobrenom stalnom nastanjenju na teritoriji Republike za stranog državljanina, saglasno propisima kojima se uređuje privremeni boravak i stalno nastanjenje stranog državljanina u Republici, ili takav dokaz za supružnika i njihovu zajedničku maloletnu decu, iz koga se može utvrditi da je to lice najmanje tri godine imalo odobren privremeni boravak ili stalno nastanjenje na teritoriji Republike u periodu od najviše 25 godina koji prethodi godini u kojoj novonastanjeni obveznik strani državljanin zasniva radni odnos sa kvalifikovanim poslodavcem.

Kada se radi o novonastanjenom obvezniku koji u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu, nije pretežno boravio na teritoriji Republike, pribavljaju se sledeći dokazi:

1. Potvrda o promeni prebivališta, odnosno boravišta u Republici

   Izdaje je nadležni organ u Republici i ona jasno dokazuje da to lice u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem, nije imalo prebivalište, odnosno boravište na teritoriji Republike.

2. Potvrda o prebivalištu ili boravištu u drugoj državi ili izvod iz odgovarajućeg registra stranog nadležnog organa

   Potvrda koju izdaje nadležni organ druge države ili izvod iz odgovarajućeg registra stranog nadležnog organa koji nedvosmisleno pokazuju da je to lice u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem, imalo prebivalište ili boravište u drugoj državi.

3. Potvrda stranog poslodavca o radnom odnosu u drugoj državi i radu na teritoriji druge države

   Potvrda iz koje se može utvrditi da je to lice u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem radilo kod tog stranog poslodavca na teritoriji druge države.

4. Dokaz nadležnog organa socijalnog osiguranja druge države

   Dokument nadležnog organa socijalnog osiguranja druge države iz kojeg se može utvrditi da je to lice u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem bilo osiguranik po propisima te druge države.

Dakle, neophodno je pribaviti jedan od četiri navedenih mogućih dokaza.

Pored pomenutog novonastanjeni obveznik kvalifikovanom poslodavcu dostavlja i pisanu izjavu kojom to lice potvrđuje da je u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem pretežno boravilo na teritoriji jedne ili više drugih država. Izjava sadrži sledeće:

• podatke o državi, odnosno državama u kojima je boravilo, i
• da to lice neprekidno ili sa prekidima nije boravilo na teritoriji Republike više od 366 dana u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu.

Kada se radi o novonastanjenim obveznicima koji u momentu zaključenja ugovora o radu imaju manje od 40 godina života, a koji je u periodu od 12 meseci koji prethode zaključenju ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem pretežno boravio van teritorije Republike radi daljeg školovanja, odnosno stručnog usavršavanja, dokumentuje pomenuti period boravka tako što kvalifikovanom poslodavcu dostavlja sledeće isprave:

1. Potvrda o promeni prebivališta, odnosno boravišta u Republici, izdatu od nadležnog organa u Republici, iz koje se može utvrditi da to lice u periodu od 12 meseci koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem, nije imalo prebivalište, odnosno boravište na teritoriji Republike; ili
2. Potvrda o prebivalištu ili boravištu u drugoj državi, izdatu od nadležnog organa druge države, ili izvod iz odgovarajućeg registra stranog nadležnog organa, iz koje se može utvrditi da je to lice u periodu od 12 meseci koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem, imalo prebivalište ili boravište u drugoj državi.

Novonastanjeni obveznik dostavlja poslodavcu i pisanu izjavu koja sadrži:

• podatke o državi, odnosno državama u kojima je boravilo, i
• da to lice neprekidno ili sa prekidima nije boravilo na teritoriji Republike više od 183 dana u periodu od 12 meseci koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem, i
• uverenje, diplomu ili potvrdu o završenom srednjem ili visokom obrazovanju ili završenim postdiplomskim studijama prvog, drugog ili trećeg stepena u drugoj državi, ili potvrdu o drugom vidu stručnog usavršavanja u drugoj državi, zbog čega je neprekidno ili sa prekidima boravio van teritorije Republike više od 183 dana u periodu od 12 meseci koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem.

Novonastanjeni obveznik mora da se istovremeno sa zasnivanjem radnog odnosa ili u razumnom roku po zasnivanju radnog odnosa nastani na teritoriji Republike i da ispunjava uslov da se smatra njenim poreskim rezidentom po osnovu centra poslovnih i životnih interesa na teritoriji Republike, kao i njenim poreskim rezidentom za potrebe primene ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja koje Republika primenjuje sa drugim državama, što dokazuje tako što poslodavcu dostavlja:

1. dokaz o sopstvenom pravu svojine ili pravu svojine članova njegove porodice na nepokretnosti za stanovanje ili zakupu nepokretnosti za stanovanje na teritoriji Republike;
2. pisanu izjavu kojom to lice potvrđuje da se u periodu od 183 dana pre zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem do isteka 183 dana po zaključenju tog ugovora, nastanio na teritoriji Republike zajedno sa supružnikom i zajedničkom maloletnom decom, sa namerom da na teritoriji Republike boravi 183 ili više dana u bilo kom periodu od 12 meseci posle zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem u periodu ostvarivanja prava na umanjenje poreske osnovice iz člana 15v Zakona;
3. uverenje o prebivalištu, odnosno boravištu u Republici za lice koje je državljanin Republike, izdato od nadležnog organa u Republici;
4. dokaz o odobrenom privremenom boravku ili odobrenom stalnom nastanjenju na teritoriji Republike za lice koje je strani državljanin, kao i takav dokaz za supružnika i zajedničku maloletnu decu, izdato od nadležnog organa u Republici, za period tokom ostvarivanja prava na umanjenje poreske osnovice iz člana 15v Zakona.

Dokaze iz treće i četvrte stavke novonastanjeni obveznik prvi put dostavlja u roku od 180 dana od dana zaključenja ugovora o radu, a nakon toga u periodu ostvarivanja prava na umanjenje poreske osnovice dostavlja najmanje jednom u periodu od 12 meseci.

Kvalifikovani poslodavac je dužan da pribavi pomenutu potrebnu dokumentaciju najkasnije do dana kada novozaposlenom obvezniku vrši isplatu prve zarade po osnovu koje ostvaruje pravo na umanjenje poreske osnovice, osim onog dela dokumentacije za koje je Pravilnikom propisana mogućnost da se naknadno pribavi u toku ostvarivanja prava.

Drugi i svaki naredni kvalifikovani poslodavac sa kojim novonastanjeni obveznik zaključi ugovor o radu dužan je da pribavi dokumentaciju o ispunjavanju uslova za period koji prethodi danu zaključenja ugovora o radu sa prvim kvalifikovanim poslodavcem i dokumentaciju koja se naknadno pribavlja u toku ostvarivanja prava na umanjenje osnovice. Ovu dokumentaciju može da pribavi od novonastanjenog obveznika ukoliko on ima sopstvene primerke takve dokumentacije, u originalu ili kao overene kopije originalnih dokumenata, koje je dokumentovao prvom kvalifikovanom poslodavcu.

Poreskom organu se na zahtev dostavlja originalna dokumentacija ili overene kopije originala.

Povezani tekst:

• Poreske olakšice za novonastanjene obveznike