Šta se može plaćati efektivnim stranim novcem
Efektivni strani novac su potraživanja u gotovini, odnosno papirni ili kovani novac koji glasi na stranu valutu.
Devize su potraživanja u inostranstvu koja glase na stranu valutu.
O tome šta se u Republici Srbiji može plaćati u devizama možete pročitati u našem tekstu – Šta se može plaćati u devizama u zemlji
Odlukom o slučajevima i uslovima plaćanja, naplaćivanja, uplata i isplata u efektivnom stranom novcu je propisano u kojim slučajevima i pod kojim uslovima se plaćanje, naplaćivanje, uplate i isplate mogu vršiti u efektivnom stranom novcu.
Kojim se vrstama efektivnog stranog novca mogu vršiti plaćanja propisano je Odlukom o vrstama deviza i efektivnog stranog novca koje se kupuju i prodaju na deviznom tržištu.
Rezident – pravno lice, preduzetnik i ogranak stranog pravnog lica mogu vršiti naplatu u efektivnom stranom novcu u sledećim slučajevima:
- po osnovu izvoza robe i usluga koji se ne može naplatiti preko banke, do iznosa od 10.000 evra po transakciji;
- po osnovu prodaje robe na međunarodnom aerodromu u slobodnim carinskim prodavnicama i pružanja usluga ishrane i pića u ugostiteljskim objektima posle carinske kontrole;
- po osnovu prodaje goriva i maziva, te otpreme i prihvata stranih vazduhoplova i brodova;
- po osnovu prodaje putničkih karata i prehrambenih i drugih proizvoda putnicima u toku međunarodnog putničkog prevoza;
- po osnovu prodaje putničkih karata za međunarodni saobraćaj koja se vrši za račun nerezidenta;
- po osnovu prodaje putničkih karata stranim državljanima – migrantima koji dolaze iz zemalja u kojima su njihovi životi u opasnosti, u domaćem železničkom putničkom prevozu organizovanom radi tranzita tih lica preko teritorije Republike Srbije između graničnih stanica u Republici Srbiji;
- po osnovu naplate putarine za vozila strane registracije;
- po osnovu naplate naknade za upotrebu državnog puta u Republici Srbiji za vozila registrovana u inostranstvu.
Efektivni strani novac stečen u prethodno navedenim slučajevima, rezident uplaćuje na svoj devizni račun kod banke najkasnije u roku od tri radna dana od dana naplate, izuzev poslednje tačke gde je rok petnaest dana od dana naplate. Prilikom uplate efektivnog stranog novca na devizni račun u banci rezident je dužan da priloži dokumentaciju kojom dokazuje osnov po kojem je stekao taj novac (JCI, ugovor ili faktura za izvoz usluge, ugovor ili profaktura za avansnu naplatu izvoza, izjava odgovornog lica da se izvoz robe i usluga ne može naplatiti preko banke, račun i sl.).
Naknada troškova za službeni put u inostranstvo
Ono što je posebno interesantno za privredne subjekte jeste da se isplata naknade troškova za službeni put u inostranstvo takođe može izvršiti u efektivnom stranom novcu.
Ovakve uplate i isplate se vrše do iznosa utvrđenog Odlukom o uslovima za lične i fizičke prenose sredstava plaćanja u inostranstvo i iz inostranstva.
Rezident – fizičko lice može u inostranstvo iznositi efektivni strani novac ili čekove čiji ukupan iznos ne prelazi 10.000 evra, odnosno protivvrednost u drugoj stranoj valuti. Dakle, limit za isplatu naknade troškova za službeni put u inostranstvo je 10.000 evra. Ukoliko se naknada ne isplaćuje u evrima već u drugoj valuti, računa se protivvrednost u drugoj stranoj valuti prema zvaničnom srednjem kursu Narodne banke Srbije.
Naknada se može isplatiti u bilo kojoj valuti pod uslovom da je ona propisana Odlukom o vrstama deviza i efektivnog stranog novca koje se kupuju i prodaju na deviznom tržištu.
Ostali slučajevi
Diplomatsko-konzularno predstavništvo Republike Srbije u inostranstvu može, u skladu sa zakonom kojim se uređuju republičke administrativne takse, naplaćivati takse u efektivnom stranom novcu koji to predstavništvo na devizni račun u inostranstvu polaže u skladu s propisom kojim se uređuje držanje deviza na računu kod banke u inostranstvu.
Menjači mogu po osnovu menjačkih poslova da primaju uplate u efektivnom stranom novcu od fizičkog lica, da tom licu isplaćuju efektivni strani novac i da novac ostvaren po osnovu tih poslova drže u svojoj deviznoj blagajni.
Javni poštanski operator koji obavlja poslove u vezi sa međunarodnim uputnicama može od fizičkog lica da prima uplate u efektivnom stranom novcu i da tom licu isplaćuje efektivni strani novac po osnovu tih poslova, kao i da u svojoj deviznoj blagajni drži efektivni strani novac ostvaren po tim poslovima.
Rezidenti koji pružaju platne usluge fizičkim licima mogu radi pružanja tih usluga primati uplate efektivnog stranog novca od tih lica, vršiti isplate efektivnog stranog novca tim licima i držati efektivni strani novac u svojoj deviznoj blagajni.
Donacije u humanitarne, naučne i kulturne svrhe u Republici Srbiji mogu se uplaćivati u efektivnom stranom novcu na devizne račune otvorene za te namene kod banke, odnosno Narodne banke Srbije.
Radi formiranja devizne blagajne (izuzev po osnovu izvoza robe i usluga koji se ne može naplatiti preko banke) banka može isplatiti efektivni strani novac rezidentu u iznosu potrebnom za početak naplate u tom novcu koji je utvrđen odlukom nadležnog organa tog rezidenta.
Pri uplati efektivnog stranog novca kod banke rezident u svojoj deviznoj blagajni može zadržati najviše 5% iznosa poslednjeg dnevnog prometa ostvarenog u efektivnom stranom novcu – radi vraćanja ostatka ovog novca kupcu.
Rezident koji pruža usluge međunarodnog robnog i putničkog prevoza može u svojoj deviznoj blagajni držati efektivni strani novac za plaćanje naknade troškova za službeno putovanje u inostranstvo zaposlenog koji vrši prevoz, kao i za plaćanje troškova u vezi s prevoznim sredstvom i robom na putu u inostranstvu – u iznosu koji ne prelazi 1.000 evra, odnosno protivvrednost u drugoj stranoj valuti obračunatu po zvaničnom srednjem kursu Narodne banke Srbije.
