(Mišljenje Ministarstva finansija iz Biltena MF, br. 430-00-00434/2017-04 od 15.5.2018. god.)
Izvršenje rešenja u prinudnoj naplati iz novčanih sredstava poreskog obveznika u slučaju kada poreskom obvezniku prestane radni odnos kod poslodavca
Odredbom člana 77. st. 1−3. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Sl. glasnik RS“, br. 80/02, 84/02−ispravka, 23/03−ispravka, 70/03, 55/04, 61/05, 85/05−dr. zakon, 62/06–dr. zakon, 61/07, 20/09, 72/09−dr. zakon, 53/10, 101/11, 2/12−ispravka, 93/12, 47/13, 108/13, 68/14, 105/14, 91/15−autentično tumačenje, 112/15, 15/16, 108/16 i 30/18, u daljem tekstu: ZPPPA) propisano je da Poreska uprava može, poreskom obvezniku koji nije platio porez, a koji je dospeo za plaćanje, odnosno sporedno poresko davanje u roku iz opomene, da pošalje upozorenje pisanim ili elektronskim putem, kao i sms porukom, odnosno na drugi način, kada je to moguće, da dospelu a neplaćenu poresku obavezu, sa kamatom obračunatom u skladu sa zakonom, plati u roku od pet dana od dana dostavljanja upozorenja.
Ako poreski obveznik nije platio porez, odnosno sporedno poresko davanje, u roku iz člana 71. stav 2. ZPPPA, odnosno u roku iz stava 1. ovog člana, Poreska uprava počinje postupak prinudne naplate poreza, odnosno sporednih poreskih davanja, donošenjem rešenja o prinudnoj naplati poreza.
U rešenju iz stava 2. ovog člana navodi se osnov poreskog duga, njegov preostali neplaćeni iznos iz opomene iz člana 71. ZPPPA dostavljene poreskom obvezniku, sa obračunatom kamatom od dana izdavanja opomene do dana donošenja rešenja, a poreski obveznik se obaveštava o svojim pravima u postupku prinudne naplate.
Odredbom člana 84. ZPPPA propisano je da se naplata poreza i sporednih poreskih davanja, u postupku prinudne naplate, sprovodi na:
1) novčanim sredstvima poreskog obveznika;
2) novčanim potraživanjima poreskog obveznika;
2a) zaradi, odnosno naknadi zarade, odnosno penziji, kao i na drugim vrstama prihoda na tekućim računima fizičkih lica, u delu koji nije izuzet od izvršenja prema zakonu kojim se uređuje izvršenje i obezbeđenje;
3) nenovčanim potraživanjima i drugim pravima poreskog obveznika;
4) gotovom novcu i hartijama od vrednosti;
4a) štednim ulozima;
5) pokretnim stvarima;
6) nepokretnostima.
Prinudna naplata se može sprovesti na jednom ili više predmeta u isto vreme.
Predmeti prinudne naplate određuju se rešenjem.
Odredbom člana 92. stav 1. tač. 2a) ZPPPA propisano je da se prinudna naplata sprovodi na zaradi, odnosno naknadi zarade, odnosno penziji, kao i na drugim vrstama prihoda na tekućim računima fizičkih lica – zaplenom na određenom delu tog primanja i nalogom isplatiocu, odnosno banci, da novčani iznos za koji je određeno izvršenje, obustavlja i uplaćuje, odnosno prenosi na propisani uplatni račun javnih prihoda do potpune isplate.
Poreska uprava može na osnovu rešenja, po bilo kojem redosledu, primenjivati jedno ili više sredstava prinudne naplate iz stava 1. ovog člana (član 92. stav 2. ZPPPA).
Odredbom člana 96. ZPPPA propisano je da se prinudna naplata iz novčanih potraživanja poreskog obveznika izvršava na osnovu rešenja iz člana 92. stav 2. ovog zakona.
Rešenjem iz stava 1. ovog člana nalaže se dužniku poreskog obveznika da svoj dug namiri uplatom na uplatni račun javnih prihoda po dospelosti potraživanja.
Ako dužnik iz stava 2. ovog člana ne izvrši plaćanje, po dospelosti, Poreska uprava vrši prinudnu naplatu iz novčanih sredstava sa računa dužnika poreskog obveznika, u skladu sa članom 95. ovog zakona.
Odredbom člana 96a ZPPPA propisano je da prinudna naplata poreza i sporednih poreskih davanja iz zarade, naknade zarade, odnosno penzije, kao i na drugim vrstama prihoda na tekućim računima poreskog obveznika izvršava se na osnovu rešenja iz člana 92. stav 2. ovog zakona.
Rešenjem iz stava 1. ovog člana određuje se zaplena na određenom delu zarade, naknade zarade, odnosno penzije, i nalaže isplatiocu ovih prihoda da prilikom svake isplate tih prihoda, počev od prve naredne isplate od prijema rešenja iz stava 1. ovog člana, pa sve do potpune naplate poreza i sporednih poreskih davanja, vrši obustavu na zaradi, naknadi zarade, odnosno penziji i uplatu obustavljenog iznosa na propisani uplatni račun javnih prihoda.
Isplatilac zarade, naknade zarade, odnosno penzije, dužan je da postupa po nalogu iz rešenja iz stava 2. ovog člana.
Isplatilac zarade, naknade zarade, odnosno penzije, dužan je da obavesti nadležni poreski organ o promenama od uticaja na izvršenje rešenja iz stava 2. ovog člana, najkasnije u roku od pet dana od dana nastanka promene.
Ako isplatilac zarade, naknade zarade, odnosno penzije, ne obustavi i ne uplati iznos zarade, naknade zarade, odnosno penzije, na kome se sprovodi prinudna naplata, na propisani uplati račun javnih prihoda, u roku iz stava 2. ovog člana, Poreska uprava vrši prinudnu naplatu poreza iz novčanih sredstava sa računa isplatioca, u skladu sa članom 95. ovog zakona.
Prinudna naplata poreza i sporednih poreskih davanja iz drugih prihoda na tekućim računima, na osnovu rešenja iz člana 92. stav 2. ovog zakona, je zaplena i prenos sredstava sa tekućeg računa otvorenog kod banke na odgovarajući uplatni račun javnih prihoda, na osnovu rešenja o prinudnoj naplati.
Rešenje iz stava 1. ovog člana sadrži i nalog banci kod koje se vodi tekući račun da obračuna kamatu na način propisan ovim zakonom, od dana donošenja rešenja do dana prenosa celokupnog iznosa poreza i sporednih poreskih davanja i da iznos obračunate kamate prenese na odgovarajuće uplatne račune javnih prihoda.
Ako na tekućem računu nema dovoljno sredstava, banka izvršava rešenje sukcesivno, prema raspoloživim sredstvima na tekućem računu, dok se rešenje u celini ne izvrši.
Ako banka ne postupi na način uređen u st. 7. i 8. ovog člana, naplata dugovanog iznosa poreza i sporednih poreskih davanja vrši se neposredno iz sredstava koja se nalaze na računu banke. Rešenje o prinudnoj naplati iz drugih prihoda na tekućim računima proizvodi pravno dejstvo od dana dostavljanja banci.
Ako ovim zakonom nije drukčije propisano, na prinudnu naplatu poreza i sporednih poreskih davanja iz zarade, naknade zarade, odnosno penzije, kao i na drugim vrstama prihoda na tekućim računima poreskog obveznika, shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuje izvršenje i obezbeđenje.
Odredbom člana 289. Zakona o izvršenju i obezbeđenju („Sl. glasnik RS“, br. 106/15, 106/16−autentično tumačenje, 113/17−autentično tumačenje, u daljem tekstu: ZIO) propisano je da se u rešenju o izvršenju na zaradi određuje plenidba dela zarade izvršnog dužnika i nalaže poslodavcu da zaplenjeni iznos isplaćuje izvršnom poveriocu dok se potraživanje izvršnog poverioca ne namiri u celini.
Odredbom člana 294. st. 1−2. ZIO propisano je da rešenje o izvršenju deluje i prema novom poslodavcu izvršnog dužnika i to od trenutka kada se novom poslodavcu dostavi rešenje o izvršenju. Poslodavac kod koga je izvršnom dužniku prestao radni odnos dužan je da odmah preporučenom pošiljkom s povratnicom dostavi rešenje o izvršenju novom poslodavcu i da o tome obavesti javnog izvršitelja. Ako mu nije poznato ko je novi poslodavac, o tome odmah obaveštava javnog izvršitelja.
Saglasno navedenom, nadležni poreski organ sprovodi prinudnu naplatu poreza na zaradi, odnosno naknadi zarade – zaplenom na određenom delu tog primanja i nalogom isplatiocu da novčani iznos, za koji je određeno izvršenje, obustavlja i uplaćuje na propisani uplatni račun javnih prihoda do potpune isplate. Kada poreskom obvezniku prestane radni odnos kod poslodavca, nadležni poreski organ sprovodi prinudnu naplatu na raspoloživim sredstvima koje je poslodavac dužan da isplati poreskom obvezniku u vezi sa radnim odnosom koji je prestao.
U konkretnom slučaju, kada poreskom obvezniku prestane radni odnos kod poslodavca (o čemu postoji obaveza isplatioca zarade da obavesti nadležni poreski organ o svim promenama od uticaja na izvršenje rešenja o prinudnoj naplati, najkasnije u roku od pet dana od dana nastanka te promene) i ukoliko je poreski obveznik promenio poslodavca (po saznanju nadležnog poreskog organa o promeni poslodavca), rešenje o prinudnoj naplati poreza deluje i prema novom poslodavcu – od trenutka kada se novom poslodavcu dostavi predmetno rešenje.
Napominjemo da nadležni poreski organ u postupku prinudne naplate može da donese rešenje o prinudnoj naplati i na drugom predmetu izvršenja, odnosno prinudnu naplatu može da sprovede na jednom ili više predmeta u isto vreme, u skladu sa odredbama ZPPPA.
